Friday, February 11, 2011

ICAPP Statement Fri, Feb 11, 2011 at 2:06 PM

វត្តមាន​អ្នក​សង្កេត​ការ​យោធា​អង្គការ​សហប្រជាតិ​គឺ​​ ដើម្បី​​ជួយ​ពង្រឹង​ការ​ទុក​ចិត្ត​គ្នា​រវាង​កម្ពុជា​-ថៃ​ ​

ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី​ រដ្ឋមន្រ្តី​ទទួល​បន្ទុក​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ វត្តមាន​អ្នក​ជំនាញ​ការ​អង្គការ​ យូណេស្កូ​ និង​អ្នក​សង្កេត​ការ​ណ៍​យោធា​អង្គការ​សហប្រជា​ជាតិ​នៅ​តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ ​គឺ​ជា​វិធី​តែ​មួយ​ដើម្បី​ជួយ​ការ​ពារ​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ ដែល​ជា​សម្បត្តិ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​ និង​ពង្រឹង​កា​រ​ទុក​ចិត្ត​គ្នា​រវាង​កម្ពុជា​និង​ថៃ​ ​។​
នៅ​ក្នុងជំនួប​ពិភាក្សា​ការ​ងារ​ជាមួយ​លោក​ជំទាវ​ ខារ៉ូលរ៉ូដលី​ (Carol Rodley)​ ឯក​អគ្គរដ្ឋ​ទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា​នៅ​ទីស្តី​ការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី​ នា​រសៀល​ថ្ងៃទី ១០ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១១។​​​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ អាន​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​ឈ្លាន​ពាន​កម្ពុជា​​កាល​ពី​ថ្ងៃទី​ ៤​ ដល់​ ថ្ងៃទី ៧​ កន្លង​មក​នេះ​ភាគី​ថៃ​បាន​រំលោភ​បំពាន​​លើ​អនុសញ្ញាឆ្នាំ ១៩៥៤ ​ស្តី​ពី​ការ​ការពារ​បេតិកភណ្ឌ​ពេល​មាន​ជម្លោះ​ប្រដាប់​អាវុធ​ ដោយ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ខូច​ខាត​ព្រះ​វិហារ​ ដែល​ជា​សម្បត្តិ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​។​ ភាគីថៃ​បាន​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ ដោយ​សារ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​គ្រាប់​បែក​ចង្កោម​រំលោភ​លើ​សន្ធិ​សញ្ញា​អន្តរជាតិ​ស្តី​ពី​ការ​ហាម​ឃាត់​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​គ្រាប់​បែក​ចង្កោម​ ដែល​ទាម​ទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​ចូលរួម​ពី​អន្តរជាតិ​ ដើម្បី​​បញ្ឈប់​ និង​ទប់​ស្កាត់​សកម្មភាព​ឈ្លាន​ពាន​របស់​ភាគី​ថៃ។
​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ​ អាន បាន​បញ្ជាក់​ថា ការ​ជម្រុញ​ណា​មួយ​ឲ្យ​វិល​មក​រក​ការចរចា​ទ្វេ​ភាគី​ គឺ​ជា​ការ​ទុក​ឱកាស​ឲ្យ​ភាគី​ថៃ​បិទ​ទ្វារ​ ដើម្បី​ធ្វើ​សង្គ្រាម​ឈ្លាន​ពាន​កម្ពុជា​។​ ព្រោះថា ការ​ចរចា​ទ្វេ​ភាគី​កន្លង​មក​ត្រូវ​បាន​​បរាជ័យ​ ដោយ​សារ​ភាគី​ថៃ​រំលោភ​ និង​មិន​អនុវត្ត​។​ ជា​មួយ​នឹង​ការ​​មាន​ប្រសាសន៍​ថ្លែង​អំណរ​គុណ​ដល់​លោក​ជំទាវ IRINA BOKOVA អគ្គនាយក​អង្គការ​ យូណេស្កូ​ ​ដែល​បាន​​យល់​ព្រម​បញ្ជូន​អ្នក​ជំនាញ​ការ​អង្គការ​ យូណេស្កូ មក​ពិនិត្យ​ការ​ខូច​ខាត​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​​ ​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ចង់​ឲ្យ​បេសកកម្ម​អ្នក​ជំនាញ​ការ​នៃ​អង្គការ​យូណេស្កូ​ និង​បេសក​ជន​ នៃ​គណៈកម្មការ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​គ្មាន​ការ​រំខាន​ និង​ដើម្បី​ធានា​សុវត្ថិភាព​​ជូន​ក្រុម​អ្នក​ជំនាញ​ការ​នេះ ដូ​ច្នេះ​​វត្ត​មាន​​របស់​អ្នក​សង្កេត​ការ​ណ៍​យោធា​របស់​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ គឺ​ជាការ​ចាំបាច់។
ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​​បញ្ជាក់​ជូន​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិកថា វត្ត​មាន​អ្នក​សង្កេត​ការ​យោធា​ នៃ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ នឹង​ធានា​ឲ្យ​មាន​នូវ​តម្លា​ភាព​រាល់​សកម្ម​ភាព​ដែល​មាន​នៅ​លើ​ប្រាសាទ​ក៏​ដូច​ជា​ពង្រឹង​ការ​ទុក​ចិត្ត​គ្នា​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ ថៃ-កម្ពុជា​ផង​ដែរ​​ ក៏​ដូច​ជា​លុប​បំបាត់​​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​ភាគី​ថៃ​ ថា កម្ពុជា​យក​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ធ្វើ​ជា​មូល​ដ្ឋាន​យោធា​។​
លោក​ជំទាវ​ ខារ៉ូលរ៉ូដលី​ (Carol Rodley)​ ឯក​អគ្គរដ្ឋ​ទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថ្លែង​អំណរគុណ​ចំពោះ​ ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន ​ដែល​បាន​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​ ដោយ​លោ​ក​ជំទាវ​បាន​អះអាង​ថា ចំពោះ​ជម្លោះ​រវាង​កម្ពុជា​ និង​ថៃ​នេះ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នឹង​ប្រកាន់​ជំហរ​កណ្តាល​ ដើម្បី​ជួយ​ដោះ​ស្រាយ​។​ លោក​ជំទាវ​​ឯក​អគ្គរដ្ឋ​ទូត​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រចាំ​កម្ពុជា បាន​សំណូម​ពរ​ឲ្យ​ភាគី​ទាំង​ពីរ​មាន​ការ​អត់​ធ្មត់​ និង​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ ដោយ​សន្តិវិធី​។​

ទស្សនៈ មិនមែជាសង្គ្រាមតែប៉ុណ្ណោះទេ តែជាសង្គ្រាមបំផ្លាញប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក

ថ្ងៃទី ១១ ខែ កុម្ភ ឆ្នាំ ២០១០១

មួយសប្ដាហ៍បន្ទាប់ពីការប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផ្ទុះឡើងក្នុងរយៈពេល៤ថ្ងៃពីថ្ងៃទី ០៤ ដល់ថ្ងៃទី០៧ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ រវាងកងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃ ដែលអាប់ភីស៊ីតវេចាជីវ៉ា ត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅថាជា អ្នកមេគំនិតបាន បញ្ជឱ្យមានការធ្វើសមយុទ្សយោធាមួយព្រំដែនក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ ជាប់នឹងប្រាសាទ ព្រះវិហារ។ រយៈពេលពីរបី ថ្ងៃក្រោយមក អាប់ភីស៊ីតបានទាមទារឱ្យកម្ពុជាដកជាតិចេញពីវត្ដកែវសិក្ខាគីរីស្វារៈ និងរើវត្ដចេញ។ វាច្បាស់ ណាស់ថា អាប់ភីស៊ីតពិតជាបានរៀបចំផែនការធ្វើសង្គ្រាមយ៉ាង ល្អប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណងកាន់កាប់តំបន់ ជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារ បំផ្លាញប្រាសាទឱ្យបានឆាប់កាន់តែល្អមុន សម័យ ប្រជុំនៃគណកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភព លោកលើកទី ៣៥ ដែលនឹងធ្វើនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១១ នៅប្រទេស បារេន។ សង្រាមពិតប្រាកដបានចាប់ផ្ដើមផ្ទុះ នៅពេលដែលកងទ័ពថៃសំរុកចូលទៅក្នុងតំបន់ដែល កាន់កាប់ តាមច្បាប់ និងជាក់ស្ដែងរបស់កម្ពុជា។ កងទ័ពថៃបាន បាញ់គ្រាប់កាំភ្លើងផ្លោង និងគ្រាប់ចង្កោមដាក់ប្រាសាទ ព្រះវិហារ និងដាក់តំបន់តំបន់ដទៃទៀតក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលបានបណ្ដាលឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាង ដំណំ។
វាមិនមានសារៈសំខាន់អ្វីឡើយដែលត្រូវលើកឡើងថា តើអ្នកណាបាញ់មុន អ្នកណាបាញ់ក្រោយ ប៉ុន្ដែសំខាន់ បំផុតទាក់ទងទៅនឹងការផ្ទុះអាវុធនេះ គឺថា តើអ្នកណាបង្កើតឱ្យមានបុព្វហេតុនាំឱ្យមាន សង្គ្រាម ផ្ទុះឡើងរវាងកងទ័ព កម្ពុជា និងកងទ័ពថៃនោះ? តើហេតុអ្វីកងទ័ពថៃបានបាញ់កាំភ្លើងធន់ធ្ងន់ គ្រប់ប្រភេទ ដាក់ប្រាសាទនៅពេលដែលកង ទ័ពថៃបានយល់ដឹងច្បាស់ថា ប្រាសាទព្រះវិហារជារមណីយដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ពិភពលោក ដែលត្រូវទទួលបាននូវកិច្ច ការពារ និងការអភិរក្សដែលការធានាដោយអនុសញ្ញាឡាអេឆ្នាំ ១៩៥៤?
ក្នុងខ្សែភ្នែគរបស់មជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្ដរជាតិបានយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា មានបុព្វហេតុខ្លះៗ ដែល បណ្ដាលមក ពីប្រទេសថៃ ទី១ ប្រើប្រាស់ផែនទិសម្ងាត់ ឯកតោភាគី និងជាផែនទីដែលអន្ដរជាតិមិនបាន ទទួលស្គាល់ ដើម្បីយកមក អះអាងទាមទារតំបន់ក្បែរប្រាសាទ ដែលបានរំលោភទាំងស្រុងទៅនឹង សាលដីកា តុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរ ជាតិក្រុង ឡាអេឆ្នាំ១៩៦២។ ទីពីរ អាប់ភីស៊ីតបានបញ្ជាឱ្យមានសមយុទ្ធយោធាមួយ នៅក្បែរព្រំដែនដោយមិនបានជូនដំណឹង ដល់ប្រទេសកម្ពុជាមុនឡើយ ដែលជាបំណងចង់កាន់កាប់តំបន់ដូច ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ បំផ្លាញប្រាសាទនោះ ឱ្យបានឆាប់កាន់តែល្អបន្ទាប់ពីចលនាអាវលឿងដាក់សម្ពាធ លើអាប់ភីស៊ីត។
ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ បក្សប្រជាធិបតេយ្យ នៅជាបក្សប្រឆាំងក្នុងពេលនោះ អាប់ភីស៊ីតបានញុះញង់ឱ្យ ចលនាអាវ លឿងប្រឆាំងទៅនឹងការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដែលធ្វើឱ្យមាន ការឈ្លានពាន របស់ថៃមកលើទឹកដីកម្ពុជាក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទកាលពីថ្ងៃទី ១៥ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០៨។ ដោយមានការគាំទ្រពេញ ទំហឹងពីចលនាអាវលឿង អាប់ភីស៊ីតបានសន្យាយកប្រាសាទព្រះវិហារត្រឡប់​មកវិញ​ជូនប្រទេសថៃ។ តែក្រោយមក អាប់ភីស៊ីតបានបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងការរារាំងផែនការគ្រប់គ្រង បរាជ័យក្នុង ការទប់ស្កាត់ការចុះបញ្ជីប្រាសាទ ព្រះវិហារ និងបរាជ័យក្នុងការទាមទារឱ្យមានការចុះបញ្ជីប្រាសាទរួមគ្នា ក្នុងអំឡុងសម័យប្រជុំរបស់កណៈកម្មាធិការ បេតិកភណ្ឌលើកទី ៣៤ នាទីក្រុងប្រេហ្ស៊ីលីយ៉ា នៃប្រទេស ប្រេហ្ស៊ីលកាលពីឆ្នាំ ២០១០ កន្លងទៅ។
មកដល់ពេលនេះ អាប់ភីស៊ីត និងកាស៊ីត កំពុងយកកម្ពុជាធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំង ក្នុងជម្លោះនយោបាយ ផ្ទៃក្នុង របស់ថៃ ដើម្បីបង្វែការយកចិត្ដទុកដាក់ពិក្រុងបាងកក មកក្រុងភ្នំពេញវិញ ពិសេស ដើម្បីជំរុញឱ្យបក្ស ប្រជាធិបតេយ្យ ឈ្នះឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ។ បុព្វហេតុពិតប្រាកដនៃជម្លោះនេះជាក់ស្ដែងបាន កើតចេញពីកាលដែល ប្រទេសថៃបានប្រើប្រាស់ផែនទីសម្ងាត់ ឯកតោភាគី ដែលអន្ដរជាតិមិនបាទទួលស្គាល់។ រហូតមកដល់ពេលនេះ តាមដែលយើងបានដឹងនោះ ផែនទីនោះទទួលស្គាល់ដោយថៃតែម្នាក់ឯងប៉ុណ្ណោះ ក្នុង បំណងបន្ដទាមទារយកតំបន់ក្បែរ ប្រាសាទ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២ តុលាការយុតតិធម៌អន្ដរជាតិក្រុងឡាអេបានប្រើប្រាស់ផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ ជាមូលដ្ឋាន ដើម្បី សម្រេចថា ប្រាសាទព្រះវិហារ និងតំបន់ជុំវិញប្រាសាទស្ថិតនៅក្នុងទឺកដីក្រោមអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា។ នៅក្នុងហេតុ ផលនៃការសម្រេចរបស់ខ្លួន តុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិ បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់បំផុតនូវ នីត្យានុកូលភាពនៃខ្សែ បន្ទាត់ព្រំដែន ដែលត្រូវបានគូសលើផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ ដោយគណៈកម្មាធិការចំរុះបារាំង និងសៀម ហើយដែលភាគី ទាំងពីរបានព្រមព្រៀងទទួលយកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៨។ ដូច្នេះ មិនមានការសង្ស័យ ឡើយដែលវត្ដកែវសិក្ខាគីរីស្វារៈ ស្ថិតនៅក្នុងចម្ងាយ ៣០០ ម៉ែត្រពីប្រាសាទ និង ៧០០ម៉ែត្រស្ថិត នៅជ្រៅក្នុងទឹកដីរបស់កម្ពុជា។
អាជ្ញាធរថៃមិនដែលបានធ្វើការជំទាស់ទៅនឹងការសាងសង់វត្ដនោះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ព្រមជាមួយនឹង ផ្សារមួយ បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលនូវសុខសន្ដិភាព និងស្ថេរភាពនយោបាយនៅទូទាំង ប្រទេសក្នុង ប្រវត្ដិសាស្ដ្ររបស់ ខ្លួន។ ក្នុងន័យនេះ រដ្ឋាភិបាលថៃមិនអាចនិយាយបានថា ពួកគេមិនបានដឹងអំពីការសាងសង់ វត្ដនោះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨ ឡើយ។ ចំពោះអត្ដភាពនៃវត្ដនេះ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ អភិបាលខេត្ដស៊ីសាកេតថៃ បាន ទទួលស្គាល់ថា វត្ដកែវសិក្ខា គីរីស្វារៈ ត្រូវបានសាងសង់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨។ វាច្បាស់ណាស់ថា នីត្យានុកូលភាព នៃវត្ដនេះ មិនត្រូវបានអាជ្ញាធរថៃ ជំទាស់តវ៉ាឡើយ រហូតដល់ពេលប្រទេសកម្ពុជាបានស្នើដាក់ប្រាសាទ ព្រះវិហារចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភព លោកនៅ ទីក្រុងក្រៃឆឺចប្រទេសណូវែលហ្សឺឡង់ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ ហើយចុងក្រោយត្រូវបានចុះបញ្ជីជាផ្លូវការនៅទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដាក្នុងឆ្នាំ ២០០៨។
នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ប្រទេសកម្ពុជា និងថៃបានចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សារណនៃការយោគយល់ គ្នាមួយ ស្ដីពីការ វាស់វែង និងខ័ណ្ឌសីមាព្រំដែនគោក ដែលទាមងវត្ដ និងផ្សារ មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលថៃលើកឡើង ជំទាស់តវ៉ា ឡើយ។ យោងតាមមាត្រា (គប នៃអនុស្សារណនៃការយោកយល់គ្នា ភាគីទាំងពីរបានឯកភាព គ្នាប្រើប្រាស់ផែនទី របស់គណកម្មការបារាំង-សៀម ដែលត្រូវបានង្កើតឡើងដោយអនុសញ្ញាឆ្នាំ ១៩០៥៤ និងសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ ១៩០៧ ដែល ក្នុងនោះសំដៅដល់ផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ ដែលត្រូវបានតុលាការយុត្ដិធម៌ អន្ដរជាតិប្រើប្រាស់ក្នុងសាលដីការបស់ខ្លួនក្នុង ឆ្នាំ ១៩៦២ ត្រូវបានរាប់បញ្ជូលសំរាប់ធ្វើការវាស់វែង និងខ័ណ្ឌ សីមាព្រំដែនគោករវាងប្រទេសទាំងពីរ។
ពេលនេះការជឿទុកចិត្ដថៃក្នុងទំនាក់ទំនងអន្ដរជាតិរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសកម្ពុជា កំពុងត្រូវបាន សហគមន៍ អន្ដរជាតិឃ្លាំមើលយ៉ាងយកចិត្ដទុកដាក់ ហើយដែលសសហគមន៍អន្ដរជាតិបានមើលឃើញថា ថៃជា ប្រទេសគំរាម គំហែងកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសសមាជិកតូចមួយរបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដោយ សារតែអំពើឈ្លានពាន របស់កងទ័ពថៃមកលើកម្ពុជា  ប្រទេសថៃកំពុងប្រឈមមុខយ៉ាងអាក្រ់ទៅនឹងការបាក់មុខ បាត់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរលើឆាក អន្ដរជាតិ ដោយសារតែមហិច្ឆតាចឹញ្ជឹមចិត្ដទាមទារយកតំបន់ក្បែរ ប្រាសាទរំលោភ ទៅនឹងច្បាប់អន្ដរជាតិ។ ក្នុងទង្វើ ដ៏អាក្រ់របស់ថៃបែបនេះ ប្រទេសថៃកំពុងក្លាយទៅជាអ្នកគំរាមគំហែដ៏ធំមួយ ជាអ្នកលេងកោងកាចអន្ដរជាតិ ដែល កំពុងរំលោភច្បាប់អន្ដរជាតិ ហើយតាំងខ្លួនដូចជាអ៊ីទ្លែជាឧក្រិដ្ឋជន អន្ដរជាតិ និងជាជនអណាធិបតេយ្យបំផ្លាញរបៀប របប និងសណ្ដាប់ពិភពលោកដែលត្រូវបាន ចរិកក្នុងធម្មនុញ្ញ សហប្រជាជាតិ។
នៅក្នុងខ្សែភ្នែកនៃមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្ដរជាតិ អាប់ភីស៊ីតមិនអាចបង្កើត ជាលេសថាខ្លួនរក្សាសិទ្ធស្វ័យ ការពារ បានឡើយ នៅពេលដែលប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានទទួលការខូចខាតយ៉ាងដំណំ ដោយការបាញ់ កាំភ្លើងធំរបស់ កងទ័ពថៃដោយផ្ទាល់។ អាប់ភីស៊ីតបានយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ប្រាសាទព្រះវិហារមិនមែន ជាមូលដ្ឋានកងទ័ពឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញប្រាសាទព្រះវិហារគឺជាទីកន្លែងសំរាប់គោរពបូជា និងទេសចរ។ ហើយ នៅគ្រប់ពេលមានតែកងកំលាំង នគរបាលមួយចំនួនតូចដែលកាន់អាវុធស្រាលៗ ដើម្បីការពារសុវត្ថភាពដល់ អ្នកទេសចរណ៍នៅប្រាសាទប៉ុណ្ណោះ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏អាប់ភីស៊ិតមិនអាចលើកឡើងនូវទឡ្ហីករណ៍ ចំពោះការបាញ់របស់ថៃមកលើប្រាសាទ ព្រះវិហារ នៅពេលដែលប្រាសាទជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដែលត្រូវតែទទួលបាននូវកិច្ចការពារ និងការ អភិរក្សក្នុងពេលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដូចបានធានាក្នុង អនុសញ្ញាឡាអេឆ្នាំ ១៩៥៤ ដែលភាគីហត្ថលេខីទាំងអស់ បានប្ដេជ្ញាចាត់រាល់វិធានការទាំងអស់ ដែលអាចធ្វើ ទៅបានដើម្បីការពារសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌។
របាយការការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលកមចាត់មីនកម្ពុជាបានបង្ហាញថា កងទ័ពថៃបានបាញ់គ្រាប់កាំភ្លើង ចង្កោម ដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលគ្រាប់កាំភ្លើងចង្កោមខ្លះបានផ្ទុះលើប្រាសាទ ហើយគ្រាប់ចងោមខ្លះទៀតមិន ទាន់ផ្ទុះនៅ ឡើយ ប៉ុន្ដែគ្រាប់ចង្កោមដែលមិនទាន់ផ្ទុះទាំងនោះ  នឹងសម្លាប់ជីវិតមនុស្សច្រើនទៀតច្រើនទស្សវត្ស ក្រោយមក បន្ទាប់ពីការប្រយុទ្ធគ្នានឹងបញ្ជប់។ នេះជាសង្គ្រាមយ៉ាងពិតប្រាកដ មិនមែនជាការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយ ប្រដាប់អាវុធ ឡើយ។ ពីព្រោះកងទ័ពថៃបានបាញ់កាំភ្លើងផ្លោងធំៗដាក់ប្រាសាទ។ នេះជាសង្គ្រាមយ៉ាងពិត ប្រាកដដោយសារកងទ័ព ថៃបានបាញ់គ្រាប់កាំភ្លើងធំៗ និងគ្រាប់ចង្កោមដាក់ប្រាសាទ ក្រោមសង្គ្រាម ធ្វើឡើងដោយអាប់ភីស៊ីត ហើយ អាប់ភីស៊ីតត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះសង្គ្រាមនោះ។
ក្នុងន័យនេះ យោងតាមអនុសញ្ញាឆ្នាំ ១៩៥៤ ការកិច្ចការសខាន់បំផុត និងបន្ទាន់នោះ ត្រូវមាន អ្នកសង្គេត ការណ៍យោធាសហប្រជាជាតិព្រមជាមួយនឹងក្រុមវាយតំលៃរបស់អង្គការយូណេស្កូ មកសិក្សាវាយ តំលៃការខូចខាត នៅនឹងកន្លែងចាប់តាំងពីប្រាសាទត្រូវបានទទួលឋានជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ នាទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា។ អាស្រ័យដោយញារខូខចខាតនេះ ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវ ទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីអន្ដរជាតិ សំរាប់កិច្ចការពារ និងការអភិរក្សជាបន្ទាន់ស្របតាម ការអនុវត្ដផែនការ គ្រប់គ្រង ដែលកម្ពុជាបានដាក់ជូនគណកម្មា ធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣៤ នៅប្រទេសប្រេហ្ស៊ីលក្នុងឆ្នាំ ២០១០កន្លងទៅ។ ហើយ កម្ពុជាបានទទួលការគាំទ្រយ៉ាងលេញ ក្នុងការអនុវត្ដនូវ ផែនការគ្រប់គ្រងតាមរយៈរបាយការណ៍ចេញដោយមជ្ឈ មណ្ឌលបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដែលបំរើជា លេខាធិការដ្ឋានរបស់គណកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។
ដូច្នេះ ប្រទេសជាសមាជិកទាំង២១ នៃគណកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ត្រូវពិចារណាយ៉ាងយក ចិត្ដទុក ដាក់ដល់កិច្ចការពារ និងការអភិរក្សជាបន្ទាន់ដលប្រាសាទ ដែលត្រូវបានបំផ្លាញយ៉ាងដំណំដោយ គ្រាប់កាំភ្លើផ្លោងរបស់ កងទ័ពថៃ។ ព្រលឹងនៅរស់របស់ប្រាសាទព្រះវិហារ កំពុងស្រែកហៅឱ្យអង្គការ យូណេស្កូជួយ ដែលជាស្ថាប័នមួយនៃ អង្គការសហប្រជាជាតិដ៏មានអំណាច និងសហកមន៍អន្ដរជាតិសុំការពារ និងការសង្គ្រោះដើម្បីរក្សាឱ្យបានគង់វង់យូរ អង្វែងទុកជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់មនុស្សជាតិទាំងអស់។

ដោយ សេកស

ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន​ ទទួល​ជួប​ពិភាក្សា​ការងារ​ជាមួយ​ឯកឧត្តម គ្រីស្ទាន កូណាន់ ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​ថ្មី​​ប្រទេស​បារាំង​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ (10/02/2011)

នារសៀល​ថ្ងៃទី​១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១១ នៅ​ទីស្តី​ការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី​​ ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ អាន ​ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី​ រដ្ឋមន្រ្តី​ទទួល​បន្ទុក​ទីស្តី​ការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី​បាន​ទទួល​ជួប​ពិភាក្សាការងារ​ជា​មួយ ​​ឯកឧត្តម គ្រីស្ទាន កូណាន់ (Christian Connan) ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​ថ្មី​​នៃ​សាធារណរដ្ឋ​បារាំងប្រចាំ​នៃ​​​ ព្រះរាជាណា​ចក្រ​កម្ពុជា​​។​ នៅ​ក្នុង​ជំនួប​ពិភាក្សា​នោះ​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ អាន​​ ​បាន​ជំរាប​ជូន ​ឯកឧត្តម​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​បារាំង​អំពី​សកម្ម​ភាព​បង្ក​សង្គ្រាម​ឈ្លាន​ពាន​ទឹក​ដី​ និង​អធិបតេយ្យ​ភាព​នៃ​ព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា​ ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ ៤​ ថ្ងៃ(ថ្ងៃទី៤ដល់​ថ្ងៃទី៧​)​កន្លង​ទៅ​នេះ​​ ដែល​ក្នុង​នោះ​ភាគី​ថៃ​បាន​ប្រើ​ ប្រាស់​កាំភ្លើង​ធុន​ធ្ងន់ ​ពិសេស​ការ​ប្រើប្រាស់​​​គ្រាប់​បែក​ចង្កោម​ បង្ក​ឲ្យ​មាន​ការ​ការ​ប៉ះពាល់​ខូច​ខាត​ដល់​​ ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ​ និង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​អាយុជីវិត​ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា​ស្លូត​ត្រង់​។​
ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ អាន​ ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ថា​ កម្ពុជា​​និង​ថៃ​មាន​ព្រំដែន​ជា​មួយ ​គ្នា​ច្បាស់​លាស់​យោង​តាម​ផែន​ទី​ដែល​ផលិត​ឡើង​តាម​អនុសញ្ញា​បារាំង-សៀម​ ឆ្នាំ ១៩០៤ និង​សន្ធិ សញ្ញា​ឆ្នាំ​១៩០៧ ដែល​ត្រូវ​បាន​​អន្តរ​ជាតិ​ទទួលស្គាល់​​ តាមរយៈ​សាលដីកា​តុលាការ​ យុត្តិ​ធម៌ អន្តរជាតិ​ទីក្រុង​ឡាអេ​។​ ប៉ុន្តែមហិច្ឆតា​វាត​ទី​ទឹក​ដី​​​ថៃ​បាន​ប្រើប្រាស់​ផែនទី​ចម្លែក​ ផលិត​ដោយ​ឯកតោ​ ភាគី​គ្មាន​​កា​រ​ទទួល​ស្គាល់​ពី​អន្តរជាតិ​ ដើម្បី​ឈ្លាន​ពាន​កម្ពុជា​គឺ​ដូច​សម័យ​មូសូលីនី​ និង​អ៊ីត្លែ​ ផលិត​​ផែន ទី​ដើម្បី​វាត​ទី​​ទឹក​ដី​នោះ​ដែរ​​។​​
ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​ សុខ អាន​ ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ថា វត្តមាន​អ្នក​ជំនាញ​ការ​អង្គការ​ យូណេស្កូ​ និង​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​យោធា​អន្តរជាតិនៃ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​​​នៅ​តំបន់​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ គឺ​ជា​ការ​តម្រូវ​ចាំបាច់​​ ដើម្បី​ជួយ​ការ​ពារ​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ ដែល​ជា​បេតិកភណ្ឌពិភពលោក​​ពីរ​ការ ​បំផ្លិច​បំ​ផ្លាញ​​ និង​បញ្ឈប់​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ និង​ប្រើ​លេស​នានា​ដើម្បី​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ឈ្លាន​ពាន​ទឹក​ដី​ កម្ពុជា​ពី​ភាគី​ថៃ​។​
ឯកឧត្តម គ្រីស្ទាន កូណាន់ (Christian Connan) ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​ថ្មី​​នៃ​សាធារណរដ្ឋ​បារាំង​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថ្លែង​អំណរ​គុណ​ចំពោះ​សេចក្តី​រាយការណ៍​របស់​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត សុខ អាន ​ហើយ​ បាន​សន្យាថា​នឹង​ជម្រាប​ជូន​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​បារាំង​ ដើម្បី​ឲ្យ​ជួយ​មាន​វិធាន​​ការជាក់​ស្តែង​​តាម​សំណូម​ ពរ​របស់​កម្ពុជា​។​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន ស្តីពីលទ្ធផលនៃសម័យប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ថ្ងៃទី ១១ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១


Letter H.E. Sok An Deputy Prime Minister and Minister in charg of the Office of the Council of Ministers to H.E. Douglas Broderick Resident Coordinator UNDP Phnom Penh, 10 February 2011







Expéditeur Son Excellent SOK An Président de la Commission Nationale Vice-Premier Ministre Destinataire Son Excellence Madame IRINA BOKOVA, la Directrice Générale de l’UNESCO Maison de l’UNESCO – PARIS

អត្តបទបកប្រែក្រៅផ្លូវការ
ភ្នំពេញ​ ថ្ងៃទី ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១១
                                                                                 
                                                                  លោកជំទាវ ​ IRINA BOKOVA
                                                    អគ្គនាយកអង្គការយូណេស្កូ
                                                                  ទីស្នាក់ការកណ្តាល​យូណេស្កូ - ប៉ារីស

កម្មវត្ថុៈ អ្នកសង្កេតការណ៍យោធារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ

លោក​ជំទាវ​អគ្គនាយក
            ជាដំបូង យើងខ្ញុំសូមសំដែងនូវអំណរគុណ យ៉ាងជ្រាលជ្រៅ  ចំពោះការហៅទូរស័ព្ទ ពីប្រទេសសេណេហ្គាល់​​ របស់​លោកជំទាវអគ្គនាយក នៅថ្ងៃ​ទី​០៧​​ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១១ ហើយនេះ ជាការលើក ទឹកចិត្តយើងខ្ញុំយ៉ាងខ្លាំង។ ការឆ្លើយតបភ្លាមៗ និងវិជ្ជមានរបស់​លោកជំទាវអគ្គនាយក ស្របតាមសំណើរ របស់យើងខ្ញុំ ក្នុងការរៀប​ចំ​ បេសកកម្ម​តាមដានជាបន្ទាន់មួយ  ​របស់អ្នកជំនាញនៃអង្គការយូណេស្កូ មកកាន់តំបន់ រមណីយ​ដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារ ធ្វើឲ្យយើងខ្ញុំកាន់តែជឿជាក់ម្តងទៀត ចំពោះការគាំទ្ររបស់អង្គការ យូណេស្គូ។ យើងខ្ញុំ សូមវាយតំលៃយ៉ាងខ្ពស់ចំពោះ  សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់​លោកជំទាវ​ ចុះថ្ងៃ​ទី​០៨​​ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១១ ដែលបានគាំទ្រដល់ការបញ្ជូនបេសកកម្ម នេះភ្លាមៗ ក្នុងគោលបំណងមកពិនិត្យស្ថានភាព នៅប្រាសាទ ព្រះវិហារ និងវាយ​តម្លៃទៅលើ​​ការ​​ខូចខាត ដែលបង្កឡើងដោយទាហាន​ថៃ។
            យោងតាម លិខិតលេខ១៥/១១ចុះថ្ងៃទី៧​​ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១១រាជរដ្ឋាភិបាលនៃ ព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាបានអំពាវនាវ​យ៉ាងខ្លាំង  ឱ្យមានការចូលរួមរបស់    អ្នកសង្កេតការណ៍យោធា​របស់​អង្គការសហប្រជា ជាតិ ដែលស្របតាមសន្ធិសញ្ញា ក្រុង​ឡាអេ ឆ្នាំ ១៩៥៤។  សូមជម្រាបជូនលោកជំទាវថា  បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ដែលជាបេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក ​​កំពុងស្ថិតក្នុងការបំផ្លិច​បំផ្លា​ញ ហើយគ្មាននរណាម្នាក់ អាចចូលទៅជិតប្រាសាទបានទេ ពីព្រោះមានការវាយប្រហារ​យោធា។


            សំណូមពរជាចំបង របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺសូមឱ្យមាន ការជួយសង្គ្រោះ បេ​តិក​ភណ្ឌ​​ពិភព​​លោកនេះ។​ លើសពីនេះ  រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចង់ឲ្យបេសកកម្ម​របស់​ អ្នក​ជំនាញការ  នៃអង្គការ​យូណេស្កូ និង​បេសកជន នៃគណៈកម្មការបេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក ប្រព្រឹត្តទៅដោយ​គ្មាន​ការរំខាន និងការយាយី ណាមួយ ឡើយ  ហើយ ក៏ត្រូវធានាបាននូវសុវត្តិភាពខ្ពស់ ជូនក្រុមរបស់គាត់ផងដែរ។ ​ ម៉្យាងវិញទៀត រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ​សូមបញ្ជាក់ថា ការងារទាំងអស់នៃក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ ហើយ ​ការធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ  នឹងធ្វើឡើងក្នុងទឹក​ដី នៃអធិបតេយ្យភាព​របស់​កម្ពុជាសុទ្ធសាទ។​ ទាំងនេះគឺ ដើម្បីជៀសវៀងនូវការបង្ករឿង ទាំងអស់​​​ពីសំណាក់ថៃ។
            វត្តមានរបស់អ្នកសង្កេតការណ៍យោធា  នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ   នឹងជាការធានានូវតម្លាភាព នូវរាល់សកម្មភាព ដែលមាននៅលើប្រាសាទ ហើយ  ក៏ជាការព្រងឹងការទុកចិត្តគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរ ផងដែរ។ ការធ្វើបែបនេះគឺ  មិនចង់ឲ្យ​ថៃ​ចេះតែនិយាយថា មានការយកប្រាសាទ​ព្រះវិហារ ជាមូលដ្ឋានយោធា ។ ទាំងនេះហើយជាមូលហេតុ ដែលយើងខ្ញុំចង់ឲ្យមានបេសកកម្មនៃអ្នកសង្កេតការយោធា របស់អង្គការសហ ប្រជាជាតិ។
ជាព៌តមានសំរាប់លោក​ជំទាវ​ ចំពោះបញ្ហានេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីយើងខ្ញុំបានសរសេរលិខិត មួយច្បាប់រួច-
ហើយ ទៅ​កាន់លោកស្រី​​ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ  នៃអង្គការសហប្រជាជាតិនៅទីក្រុងញ៉ូវយក ហើយក៏បាន
ទាក់​ទង​ផងដែរ ជាមួយអគ្គលេខាធិការនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក BAN Ki-moon  ។
យើងខ្ញុំ សូមអរគុណទុកជាមុនចំពោះការជួយសហការណ៍ ជាមួយលោកអគ្គលេខាធិការនៃអង្គលេខា-
ធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីឲ្យមានការបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការយោធាមកកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ។

​ លោកជំទាវ អគ្គនាយក ​​ទទួល​នូវ​សេចក្ដី​​គោរព​រាប់អាន ​ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់​​​​​​អំពីខ្ញុំ
ប្រធានគណៈកម្មការយូណេស្កូកម្ពុជា
ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី
សុខ អាន